فلج مغزی یا CP
فلج مغزی یا CP (Cerebral Palsy) یک اختلال حرکتی عضلانی است که به دلیل آسیب هایی که به مغز نا بالغ در حال رشد وارد می شود ایجاد می گردد.
این بیماری یک اختلال حرکتی است که به صورت رفلکس های غیر طبیعی، سفتی یا سستی اندام ها بروز می کند. البته تأثیر آن بر توانایی های عملکردی تا حد زیادی متفاوت است. مثلا برخی از مبتلایان قادر به راه رفتن هستند اما بعضی دیگر از این توانایی بی بهره می باشند. بعضی دیگر نیز ممکن است توانایی فکری نرمالی نداشته باشند.
علل بروز فلج مغزی
علت بروز فلج مغزی آسیب یا بروز اختلال در تشکیل بخش هایی از مغز است که باعث می شود توانایی مغز در کنترل حرکات بدن و تعادل دچار مشکل شود. در حقیقت، این بیماری ناحیه کنترل حرکات در لایه بیرونی مغز را به نام قشر مغزی درگیر می کند. این بخش از مغز، دستورات مرتبط با حرکات عضلات را صادر می کند و در صورتی که دچار آسیب شود، ناتوانی ها و اختلالات ناشی از آن می توانند دائمی یا همیشگی باشند.
فلج مغزی مادر زادی به دلیل آسیب مغزی در طول رشد کودک در رحم مادر است. در اغلب موارد، علت این بیماری ناشناخته است اما برخی از دلایل احتمالی آن عبارتند از:
- زردی شدید نوزاد
- ضربه های فیزیکی و متابولیسمی هنگام تولد
- عفونت در دوران بارداری
- ناسازگاری عامل Rh بین مادر و نوزاد
- محرومیت شدید مغز از اکسیژن یا ضربه به سر در زمان زایمان و تولد
علائم فلج مغزی
کودکان مبتلا به فلج مغزی ممکن است علائم بسیار زیاد و مختلفی داشته باشند از جمله:
- عدم هماهنگی مناسب عضلات در هنگام انجام حرکات ارادی
- ضعف در یک دست یا یک پا
- داشتن عضلات خشک و منقبض
- ریختن آب از دهان، مشکل در بلعیدن غذا
- مشکلات تکلم
- راه رفتن روی پنجه‌ی پا، راه رفتن به حالت خمیده
- داشتن لرزش در بدن یا انجام حرکات غیر ارادی به صورت تصادفی
- تاخیر در یادگیری توانایی‌های حرکتی
- مشکل در انجام حرکات دقیق و ظریف
- مشکلات دندانی
- سوزش پوست
- احساسات غیر طبیعی
طبقه بندی فلج مغزی بر اساس سطح شدت
– خفیف: در این حالت کودک می تواند بدون کمک حرکت کند و فعالیت های روزانه او محدود نمی باشد.
– متوسط: فلج مغزی متوسط یعنی اینکه کودک برای انجام فعالیت های روزانه خود به دارو و تکنولوژی تطبیقی نیاز دارد.
– شدید: در وضعیت شدید بیماری كودك به صندلی چرخ دار نیاز دارد و در انجام فعالیت های روزانه خود با چالش های قابل توجهی روبرو می باشد.
تشخیص فلج مغزی چگونه صورت می گیرد؟
در صورتی که علائم کودک نامشخص باشد، پزشک متخصص نمی تواند به طور قطعی این بیماری را تشخیص دهد و ارزیابی توانایی های حرکتی کودک، با تست ها و آزمایشات خاصی صورت می گیرد:
- ام آر آی: ام آر آی می تواند محل آسیب مغزی را مشخص نماید.
- تست های آزمایشگاهی: تست های آزمایشگاهی به منظور بررسی بیماری هایی که ممکن است موجب بروز علائم شوند انجام می شوند.
- سونوگرافی: سونوگرافی جمجمه تصاویری از ساختار درونی مغز را نشان می دهد.
- سی تی اسکن: متخصصین با اشعه ایکس، ساختار مغز و نواحی آسیب دیده را مورد بررسی قرار می دهند.
درمان بیماری
در اولین قدم برای درمان فلج مغزی از داروهای خوراکی نظیر دیازپام یا باکلوفن استفاده می شود تا مشکل انقباض عضلات برطرف ود. برای شل کردن آنها نیز تزریق بوتاکس انجام می شود. به جز درمان های دارویی، وسایل کمکی مانند برخی نرم افزارها یا کتاب های صوتی می توانند به بیمار مبتلا به فلج مغزی کمک زیادی در رابطه با یادگیری توانایی های ارتباطی نماید.
به جز موارد بالا، توانبخشی معمولا در طی چند سال اول زندگی و زمانی که فلج مغزی آغاز می شود انجام می شود و این اصلی ترین و مهمترین بخش از درمان این بیماری می باشد. در کلینیک های معتبر توانبخشی، متخصصین با مجموعه خاصی از تمرینات می توانند قدرت و تعادل عضلانی این بیماران را بهبود داده و جلوی انقباضات عضلانی را بگیرند. برخی دیگر از روش های تحریک الکتریکی نیز هستند که به طور قابل توجهی به روند درمان بیمار کمک می کنند.
سایر روش های درمانی عبارتند از کاردرمانی، گفتار درمانی، کنترل درد، واکنش درمانی و … .