فلج بلز: علائم، دلایل و روش های درمان

فلج بلز یا بلز (Bell’s palsy) نوعی بیماری است که در آن عضلات صورت ضعیف شده و به صورت موقتی فلج می شوند. در واقع در این شرایط، عصبی که عضلات صورت شما را کنترل می کند ملتهب، متورم یا فشرده می شود. این وضعیت می تواند باعث افتادگی یا سفت شدن یک سمت از صورت شما شود. همچنین ممکن است که در زمان لبخند زن یا بستن چشم در سمت آسیب دیده صورت مشکل داشته باشید. در بیشتر موارد، فلج بلز موقتی بوده و علائم آن معمولا پس از چند هفته برطرف می شود.

اگرچه فلج بلز در هر سنی ممکن است رخ دهد، اما این بیماری در افراد بین 16 تا 60 سال بیشتر دیده می شود. نام این بیماری از آناتومیست اسکاتلندی چارلز بل برگرفته شده است، اولین کسی که این بیماری را توصیف نمود.

علائم فلج بلز چیست؟

علائم اولیه فلج بلز ممکن است شامل تب خفیف، درد پشت گوش و ضعف در یک طرف صورت باشد. علائم ممکن است به طور ناگهانی شروع شده و به سرعت در طی چند ساعت پیشرفت کند و گاهی اوقات به دنبال یک دوره استرس یا کاهش ایمنی رخ دهد. در نهایت، تمام طرف صورت تحت تأثیر قرار می گیرد.

در بیشتر موارد، تنها ضعف عضلات صورت رخ می دهد و فلج صورت موقتی است. اکثر موارد در عرض دو تا سه هفته برطرف می شوند. تقریبا هشتاد درصد موارد در عرض سه ماه برطرف می شوند. با این حال، برخی موارد همچنان ادامه دارد.

در موارد شدید فلج بلز، عضلات صورت در سمت آسیب ‌دیده کاملا فلج شده و باعث می ‌شوند آن سمت صورت صاف، بی‌حال و بی‌ حرکت گردد. اغلب سوراخ بین پلک بالا و پایین بزرگ شده و در هنگام خواب باز می ماند.

این اتفاق ممکن است منجر به ناتوانی در بستن چشم در سمت آسیب دیده شود. افراد مبتلا به فلج بلز ممکن است رفلکس قرنیه نداشته باشند، به این معنی که چشم در سمت آسیب دیده با لمس قرنیه بسته نمی شود.

اگر ناحیه تحت فشار عصب صورت بالاتر از شاخه های خاص عصب صورت باشد، ممکن است تولید بزاق و یا نیز اشک کاهش یابد. برخی از افراد مبتلا به این بیماری همچنین از دست دادن حس چشایی در یک طرف دهان، ترشح آب دهان و افزایش حساسیت به صدا در سمت آسیب دیده سر را تجربه می کنند. در برخی موارد، پاسخ فرد مبتلا به سوزن سوزن پشت گوش نیز کاهش می ‌یابد.

به طور کلی، بهبودی از فلج بلز به میزان و شدت آسیب به عصب هفتم جمجمه بستگی دارد. اگر فلج صورت فقط جزئی باشد، می توان انتظار بهبودی کامل را داشت. عضلات آسیب دیده معمولاً در عرض یک تا دو ماه عملکرد اولیه خود را به دست می آورند.

اگر در ادامه بهبودی، رشته ‌های عصبی مجددا به عضلاتی غیر از عضلاتی که در ابتدا تامین می‌کردند رشد کنند، ممکن است حرکات ارادی عضلات صورت همراه با انقباضات غیرارادی سایر عضلات صورت (سینکینزی) وجود داشته باشد. اشک تمساح (اشک‌هایی که با احساسات به وجود نمی ‌آیند) که با انقباضات عضلانی صورت همراه است، گاهی در عواقب فلج بلز، به ‌ویژه هنگام غذا خوردن، ایجاد می ‌شود.

علائم و نشانه های دیگر فلج بلز عبارتند از:

• ریزش صورت
• مشکل در خوردن و آشامیدن
• عدم توانایی در ایجاد حالت های چهره، مانند لبخند زدن یا اخم کردن
• ضعف صورت
• کشیدگی عضله در صورت
• خشکی چشم و دهان
• سردرد
• حساسیت به صدا
• تحریک چشم در طرف درگیر

در صورت بروز هر یک از این علائم بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید. علائم فلج  بلز می تواند شبیه سایر موارد جدی مانند سکته مغزی یا تومور مغزی باشد.

چه عواملی باعث فلج بلز می شود؟

فلج بلز هنگامی ایجاد می شود که عصب هفتم جمجمه متورم یا فشرده می شود، در نتیجه ضعف صورت یا فلج آن رخ می دهد. علت دقیق این آسیب ناشناخته است، اما بسیاری از محققان پزشکی معتقدند که به احتمال زیاد ناشی از عفونت ویروسی است.

ویروس ها و باکتری هایی که با ایجاد فلج بلز در ارتباط هستند عبارتند از:

• هرپس سیمپلکس، که باعث تبخال و تبخال دستگاه تناسلی می شود
• HIV، که به سیستم ایمنی بدن آسیب می رساند
• سارکوئیدوز، که باعث التهاب اندام می شود
• ویروس هرپس زوستر، که باعث آبله مرغان و زونا می شود
• ویروس Epstein-Barr، که باعث مونونوکلئوز می شود
• بیماری لایم، که یک عفونت باکتریایی بوده و توسط کنه های آلوده ایجاد می شود

استرس و فلج بلز

استرس یک عارضه جانبی ناخواسته در زندگی است. حتی کسانی که ادعا می‌ کنند اوقات کاملا خوشی را سپری می‌کنند، بر این باورند که در برخی موقعیت‌ های خاص می ‌توانند دچار استرس شوند. به طور کلی، چه کار استرس زا باشد، چه روابط خانوادگی، یا برنامه ریزی یا هر گونه رویدادی، همه ما به نحوی تنش و اضطراب را به اشکال مختلف تجربه می کنیم.

نکته ای که در مورد استرس وجود دارد این است که می تواند منجر به بیماری در بدن شود. استرس می تواند منجر به خواب نا منظم، عادات غذایی نا سالم، سردرد یا سایر دردها شود و در نهایت باعث اعتیاد به مواد مخدر، سوء مصرف الکل و همچنین پاسخ های بدن به تنش مداومی که تجربه می کنید، گردد.

یکی از واکنش ها به استرس شدید تضعیف سیستم ایمنی بدن می باشد. هرچه سیستم ایمنی بدن ضعیف تر باشد، عملکرد سیستم های بدن کُندتر خواهد بود. به عبارتی، این وضعیت سیستم ایمنی می تواند منجر به عدم عملکرد صحیح قسمت هایی از بدن شود، مانند فلج بلز.

فلج بلز یک اختلال در عملکرد عصب جمجمه ای است، این عصب حرکات صورت را کنترل کرده و شروع فلج بلز باعث فلج صورت می شود. فلج بلز معمولاً به گونه ای سریع و حاد رخ می دهد و در عرض یک تا سه روز منجر به فلج صورت می شود.

بسیاری از مردم به اشتباه تصور می نمایند علائمی که تجربه می کنند نشان دهنده سکته مغزی است، اما صورت به هر دو بیماری به طور یکسانی پاسخ نمی دهد. زمانی که فردی سکته می کند، باز هم می تواند بخش فوقانی صورت خود را کنترل کند.

بیماران سکته مغزی همچنین در سایر نواحی بدن ضعف عملکردی نشان خواهند داد. با این حال، در فلج بلز، این اتفاق تمام طرف صورت را تحت تاثیر قرار می دهد به طوری که او نمی تواند ابروهای خود را بلند کند، پلک بزند یا با نیمی از دهانش لبخند بزند.

تقریبا همه ما می دانیم که استرس فشار زیادی بر کل بدن وارد می کند. هنگامی که با موقعیت ها یا دوره های بسیار استرس زا در زندگی مواجه می شوید، قسمت هایی از بدن تحت فشار بیشتری قرار می گیرند. برخی از افراد از فروپاشی عاطفی رنج می برند، برخی دیگر از بیماری، و برخی دیگر متوجه می شوند که بدن آنها شروع به از دست دادن عملکرد مناسب در مناطق خاصی می کند.

فلج بلز ناشی از استرس معمولا از بین می‌ رود و 70 درصد موارد ظرف چند هفته تا چند ماه به بهبودی کامل می‌رسند. با این حال، برای کسانی که به زندگی پر از استرس خود ادامه می‌ دهند، علائم می ‌توانند برگشته و دائمی شوند.

بسیار مهم است که کسانی که دائماً تحت استرس هستند یاد بگیرند که سبک زندگی خود را مدیریت کنند. ارجاع زودهنگام فلج بلز ضروری است. مداخله زودهنگام به مبتلایان مانع از دست دادن غیرقابل برگشت عضلانی خواهد شد. پس اگر شما نیز فلج بلز رنج می‌برید، می توانید به کلینیک تخصصی کاردرمانی بهسا واقع در غرب تهران، سعادت آباد مراجعه کنید.

تفاوت بین فلج بلز و سکته مغزی

فلج بلز فلج موقت عضلات صورت است که باعث افتادگی و ضعف در یک طرف صورت شده و گاهی اوقات با سکته مغزی اشتباه گرفته می شود. فلج بلز در حالی که هشدار دهنده است، معمولا دائمی نبوده و بسته به شدت آن در عرض دو هفته تا شش ماه برطرف می شود.

یکی از متخصصین در این زمینه اذعان می دارد که من هر سال بیماران مبتلا به فلج بلز را می بینم. از آنجایی که فلج بلز، عصب صورت را تحت تاثیر قرار می دهد، علائم آن شبیه به سکته مغزی است.

از طرفی، سکته مغزی ناشی از لخته خونی است که جریان خون به مغز را متوقف نموده یا بواسطه رگ خونی است که در مغز پاره می شود، در حالی که فلج بلز با آسیب عصب صورت مرتبط است.

تخمین زده می شود که سالانه در حدود 40000 نفر در ایالات متحده به فلج بلز مبتلا می شوند. مردان و زنان در هر سنی در معرض این خطر هستند، اگرچه آن در افراد زیر 15 سال یا بالای 60 سال شایع نیست. همچنین به نظر می رسد این بیماری در افرادی که عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی دارند (مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا) شایع است، یا کسانی که دیابت دارند.

فلج بلز چگونه تشخیص داده می شود؟

پزشک می تواند دوره کوتاهی از کورتیکواستروئیدها (مانند پردنیزون) به بیمار بدهد. هدف از این داروها کاهش تورم عصب صورت است. آن همچنین می تواند مدت زمان علائم فلج بلز را کوتاه کند.

اگر چشمان کمتر از حد طبیعی اشک می ریزد، به احتمال مجبور شوید از قطره های چشمی استفاده کنید تا خشک نشود.

علاوه بر موارد بالا، پزشک به بیمار خواهد گفت که برای محافظت از چشم خود در سمت آسیب دیده، مراقبت های اضافی را انجام دهد. برای مثال، از آنجایی که بیمار قادر به چشمک زدن نخواهد بود احتمالا پزشک پیشنهاد دهد که از چشم بند استفاده کند.

در نهایت، احتمال دارد پزشک ماساژ عضلات صورت را توصیه کند. یکی از روش های درمانی بسیار موثر برای این بیماری، تمرینات توانبخشی است. روش های بسیار کارآمد و گوناگونی برای به حداقل رساندن عوارض فلج بلز و درمان قطعی آن وجود دارد مانند انواع ماساژهای خاص، بیوفیدبک که یادگیری آگاهانه استفاده درست از عضلات، انقباض صحیح عضلات درگیر با فیدبک تصویری و شنیداری است، تحریکات الکتریکی و …

تنها نکته مهم در خصوص تمرینات توانبخشی یا فیزیوتراپی این است که شما برای درمان فلج بلز باید به یک کلینیک توانبخشی معتبر مراجعه نمایید تا متخصصین با بهره گیری از بهترین و بروزترین امکانات این بیماری را درمان کنند.

در موارد بسیار نادر (در مواردی که علائم بعد از مدتی بهبود نیابد) شاید جراحی برای کاهش فشار روی عصب صورت توصیه شود.

سوالات متداول